Aard van het Poolse volk en Sociale Omgang
Wie in Polen op straat loopt zal merken dat de mensen in vergelijking met Nederland een beetje sip, licht droevig voor zich uitkijken. Misschien dat het aan het DNA ligt, het weer, het zware verleden? Polen hebben in ieder geval een sterk gevoel voor melancholie. Als buitenlander zul je regelmatig het verhaal te horen krijgen hoe Polen keer op keer door grotere machten onder de voet is gelopen en zwaar heeft geleden in de loop van de geschiedenis. Vorige week bijvoorbeeld betoogde mijn docent Poolse Contemporaine Geschiedenis dat Communistische partijen in Frankrijk en Italië nog steeds redelijk groot zijn, omdat ZIJ niet hebben hoeven meemaken wat WIJ wel hebben moeten ervaren (lees: wij hebben 50 jaar communistische elllende over ons heen gehad, dus die verwende Fransen en Italianen mogen niet zeuren). Ook zijn Polen heel goed in het dramatische element van het leven, wat tijdens feestdagen duidelijk tot uitdrukking komt. Morgen is het bijvoorbeeld Allerzielen. Waar in Nederland hooguit een enkeling een kaarsje opsteekt voor een overledene, is het in Polen een vrije dag waarin het halve land massaal naar het kerkhof gaat om de overleden familieleden te eren met bloemen, kransen, knuffels, kaarsen en dergelijke. Ik reed laatst met de tram langs een groot kerkhof waar om de tien meter bloemenstallen stonden; puur en alleen om de kerkhofgangers te voorzien van een boeketje. Ik ga morgen zeker even een kijkje nemen. Misschien adopteer ik wel een zielig eenzaam graf om ook deze arme ziel gerust te stellen.
Polen zijn als je ze niet kent wat gesloten en verlegen. Ze spreken mij soms wel eens op straat aan in het Pools. Als ik vraag of zij Engels kunnen spreken ('nie rozumiem po Polsku!'), krijg ik negen van de tien keer een zenuwachtig lachje terug en lopen ze weg. In winkels wordt je bij de kassa vaak niet begroet, en indien ze het wel doen slechts vaag mompelend. In de lift wordt al helemaal niet gedag gezegd, en de deur open houden voor iemand anders wordt zelden met een 'dziekuje' (dank je wel) beantwoord. Wat wel weer raar is: ik merk dat, als ik uit eten ga, serveersters regelmatig dziekuje tegen mij zeggen als ze mijn lege bord weghalen. Misschien omdat ik netjes mijn bordje op heb gegeten? Of misschien bedoelen ze: 'dank u wel dat u zo snel klaar met eten bent; zo kunnen we deze tafel nog voor een volgende ronde gebruiken, en dat brengt weer meer geld in het laatje!' ? Of meer algemeen: 'dank u wel dat u voor ons gekozen hebt!' ? Ik heb geen idee...
Verkeer
Warschau is een echte autostad. Het heeft brede wegen, dus met de auto kan je eigenlijk in elk deel van de stad komen; exclusief misschien het oude centrum, hoewel je 50 meter verderop je bak wel kwijt kunt. De rijstijl van Polen is redelijk erbarmelijk. In augustus reed ik met mijn vader terug van Warschau naar Nederland, en heb meteen kunnen ervaren dat bumperkleven prioriteit nummer een is van Poolse automobilisten. Zebrapaden bestaan wel, maar staan er meer voor de sier. In ieder geval zal de Poolse automobilist nooit zelf voorrang verlenen, en moet je dat zelf min of meer forceren. Afgelopen maandag tijdens de spits heb ik het zelfs maar opgegeven om van een zebrapad gebruik te maken, omdat er een eindeloze reeks auto's met 80 km per uur voorbij kwam razen, en mijn zebrapad gek genoeg zonder voetgangerslicht was uitgerust.
Het openbaar vervoer in Warschau is uitstekend. Je hoeft zelden langer dan 10 minuten op een bus of tram te wachten. De metro, bij mij op de hoek, vertrekt zelfs grofweg om de twee minuten. Dat is ook wel nodig, omdat Warschau maar over 1 metrolijn beschikt (andere in aanbouw, maar dat is meer een soort Noord-Zuidlijnverhaal) en dientengevolge veel mensen van deze lijn gebruik maken. In en rond de spits is het altijd proppen.
Eten en drinken
Warschau heeft op culinair gebied een ruime keus aan verschillende keukens. Ik zal alle Sushitenten, pizzeria's e.d. maar buiten beschouwing laten en mij hier richten op typisch Poolse gerechten:
- Pierogi. Lijkt op een soort van Ravioli, maar dan op zijn Pools. Deze halve-maanvormige deegkussentjes kunnen eigenlijk met elk denkbaar eten worden gevuld, maar de meest voorkomende zijn kaas, kool, aardappel en verschillende soorten vlees. Pierogi is razend populair in Polen. Iedere Pool heeft zo zijn eigen manier van Pierogi maken en tijdens discussie over dit onderwerp valt steevast de quote: 'mijn moeder maakt ze beter.' Vind de haast lyrische ophemeling van Pierogi een van de grootste vraagstukken die ik tijdens mijn verblijf heb opgedaan. Mijn ervaring is dat Pierogi melig, flauw, smakeloos en onaangenaam zwaar vullend zijn. Vorige week heb ik ze gegeten in een zogenaamde Melkbar (soort fastfoodtent waar je verschillende eenvoudige traditionele Poolse gerechten kan eten tegen dumpprijzen), maar heb met een half ontploffende maag een groot deel laten staan.
- Zapiekanka: De Poolse versie van de Hot-Dog. Een half dwars doorgesneden stokbrood met gegratineerde kaas, een laag ketchup, en naar wens extra ingrediënten, zoals salami, ham, spek e.d. (meestal vlees). Wordt meestal op straat of in bars verkocht.
- Bietensoep. De erwtensoep onder de Poolse keuken. Schijnt lekker te zijn; moet het nog eens proberen!
- Zurek. Andere soep, die de buitenlander continu verwart met bovenstaande soep. Bevat in ieder geval veel vet, worst, en bestaat naar ik meen ook voor een groot deel uit biet.
- Aardappelmeelballetjes (naam niet bekend). Lijkt een beetje op de Italiaanse Gnocchi, maar dan op zijn Pools. Als je ze ziet, denk je van: hee, dat lijken wel Gummiballen met een allang verstreken houdbaarheidsdatum! Dat is ook precies hoe ze smaken. Handig als vulstof tijdens de lunch voor als je nog een college voor de boeg hebt.
Qua dranken zijn Polen enorme liefhebbers van alcohol. Opvallend is dat je overal in Warschau kleine bijgebouwtjes ziet met grote (al dan niet neonletterknipperende) borden met 'ALCOHOLE 24 HR'. Drank moet dus in het leven van de Pool altijd en overal beschikbaar zijn. Binnenshuis wordt er, vaak tijdens partijen, Wodka gedronken, en het maakt eigenlijk niet uit hoe laat dat is. Als je aan het begin van de middag wordt uitgenodigd bij iemand thuis moet je er niet gek van op kijken dat de wodkafles al wordt geopend. Wodka wordt gedronken in toosts. Tijdens elke ronde wordt er geproost ('nazdrowie!'), waarbij het de bedoeling is dat je de inhoud van je glaasje in een keer achteroverslaat.
Bier is meer populair in bars en restaurants. Polen heeft een pilsenercultuur. Speciaalbier is redelijk zeldzaam, maar onder pils heb je een enorme keus uit kwalitatief hoogstaande bieren. Bier wordt standaard in halve literglazen geschonken. Als je een formaatje vaas wilt, moet je daar expliciet naar vragen. Wat ook leuk is: een halve liter bier kost in Warschau ongeveer 7 zloty; omgerekend ongeveer 1,70. Je kunt met je budget dus nog wel even aan avondje vooruit!
Nutteloze baantjes
Een van de gekke dingen hier: mensen die zogenaamd een baan hebben, maar in de praktijk weinig meerwaarde hebben. Is dit een erfenis van het communisme? Voorbeelden:
- Garderobevrouwtjes bij de universiteit. Ik geloof dat elk gebouw van universiteit beschikt over een eigen garderobe wat steevast wordt gerund door een paar lieftallige omaatjes. Ik heb vaak een beetje te doen met deze vrouwtjes als ik zie dat er vaak maar een stuk of 5 jassen hangen. Kunnen ze niet gewoon hier en daar wat kapstokken plaatsen?
- Controleurs in de bieb. Wat oudere mannen in zeer streng uitziende blauwe pakken die rondjes lopen in de bieb. Bij de in en uitgang staan ze ook, want je moet altijd in- en uitchecken met je UB-Chipkaart! Staan de hele dag hoofdzakelijk een beetje te niksen en leiden af van studeren.
- Poortwachters. Van de mannetjes die de hele dag in een wachtershuisje zitten voor een slagboom. Elk klein bedrijfje heeft er wel een.
Ethnische diversiteit
Dat is nu het gekke; die is er vrijwel niet. Aziaten zie je zo nu en dan nog weleens, maar zwarten bijvoorbeeld haast niet. Nog zeldzamer: moslima's (teminste, die zichtbaar moslim zijn). Ik denk dat ik misschien een stuk of tien hoofddoekjes in totaal heb gezien sinds ik hier ben aangekomen. Niet echt multiculti hier dus.
Reclame
Economisch is Polen redelijk booming en dat is aan de hoeveelheid reclame die je voor je neus geschoteld krijgt goed te zien. Het kruispunt waar ik vlakbij verblijf is omringd door enorme billboardposters die modeketens en mobiele telefoonabonnementen aanprijzen. Ik zal ze eens een keertje tellen; het zijn er belachelijk veel. Een ander irritant aspect zijn de flyermannetjes, die altijd bij de in- en uitgangen van metrostations of voetgangerstunnels staan en je dagelijks bedelven met nieuwe aanbiedingen voor:
- Prepaidabonnementen
- Taalcursussen Engels en Duits
- Sportscholen
- Laptopreparatieservices
Ik krijg bijna dagelijks dezelfde flyers in mijn handen gedrukt. Een beetje zonde dus..
Ik ga nu lekker een lang weekend tegemoet wegens Allerzielen, maar ik zal volgende keer een impressie geven hoe ik dit 'feest' ervaren heb. Tot later!


